ويتامين آفتاب






ويتامينD نامي‌کلي است که به يک گروه از ترکيبات محلول در چربي که براي حفظ تعادل مواد معدني در بدن ضروري هستند اطلاق مي‌شود. اين ويتامين به‌عنوان ويتامين ضدراشيتيسم نيز مشهور است. اشکال عمده آن عبارت‌اند از: ويتامين D2 يا ارگوکلسيفرول با منشا گياهي و ويتامينD3 يا کولي کلسيفرول با منشا حيواني. کولي کلسيفرول در پوست به وسيله فعاليت اشعه ماوراي بنفش روي ترکيبي به نام 7-دي‌هيدروکلسترول که يک مشتق کلسترول است و به‌صورت گسترده در چربي حيواني توزيع شده است، ساخته مي‌شود. عوامل بي‌شماري مانند منطقه جغرافيايي، فصل وآلودگي هوا، زمان قرار گرفتن در مقابل نور آفتاب، سن و ميزان پيگمان‌هاي پوستي ساخت ويتامين D را تحت تاثير قرار مي‌دهد.
غني‌ترين منابع غذايي ويتامين D، روغن کبد ماهي، ماهي‌هاي چرب مثل ماهي آزاد، کپور، قزل‌آلا و ساردين هستند. زرده تخم مرغ، گوشت، شير وکره نيز حاوي مقادير کمي‌ويتامين D هستند. منابع غذايي گياهي منابع فقير اين ويتامين به‌شمار مي‌روند. ميوه‌ها ومغزها نيز فاقد اين ويتامين هستند. شير غني شده با ويتامين D مي‌تواند بخشي از نياز روزانه به اين ويتامين را تامين کند. در عين حال، بخشي از ويتامين D موجود در شير غني شده اگر در معرض نور آفتاب قرار گيرد، از دست مي‌رود. مقدار ويتامين D موجود در شير مادر براي تامين نياز شيرخوار کافي نيست. به همين دليل، دادن قطره A+D به ميزان 25 قطره در روز از روز پانزدهم پس از تولد تا حداقل يک‌سالگي توصيه شده است.

جذب ويتامين D موجود در غذا با کمک نمک‌هاي صفراوي در قسمت بالايي روده کوچک انجام مي‌شود. حدود نيمي ‌از ويتامين هضم شده جذب مي‌شود. نياز به ويتامين D براي جذب کلسيم و فسفر در روده کوچک، نقل و انتقال آنها از استخوان‌ها و باز جذبشان در کليه‌ها شناخته شده است و براساس اين سه وظيفه، ويتامين D نقش مهمي‌در تامين فعاليت مناسب ماهيچه‌ها، اعصاب، انعقاد خون، رشد سلول‌ها و رشد و استحکام استخوان‌ها دارد. همچنين مطرح شده است که ويتامين D براي ترشح انسولين و پرولاکتين، واکنش‌هاي ايمني و ساخته شدن رنگدانه‌هاي پوستي اهميت دارد.
دارهاي ضدتشنج و هورمون‌هاي کورتيکواستروييد مي‌توانند از طريق کاهش واکنش نسبت به ويتامين D برجذب کلسيم تاثير بگذارند. افرادي که از آنتي اسيد‌هاي حاوي منيزيم استفاده مي‌کنند، بايد از دريافت دوزهاي بالاي ويتامين D پرهيز کنند زيرا با خطر افزايش کلسيم ومنيزيم خون مواجه خواهند شد.
اولين علامت کمبود ويتامين D، کاهش ميزان کلسيم و فسفر سرم و افزايش فعاليت آلکالين‌فسفاتاز است که به طور معمول مي‌تواند همراه با ضعف و انقباض عضلاني باشد. در کودکان ممکن است بي‌‌قراري، تحريک پذيري، بي‌اشتهايي وتعريق زياد بروز کند. کمبود شديد ويتامين D موجب بروز راشيتيسم در کودکان و نرمي استخوان در بزرگسالان مي‌شود. در اين موارد، با ازدست دادن مواد معدني از استخوان‌ها و درنتيجه تغيير شکل استخوان‌ها، پاهاي کودک کماني شکل مي‌شود. کمبود ويتامين D در بروز پوکي استخوان که معمولا در سنين سالمندي بروز مي‌کند نيز موثر است. کمبود خفيف ويتامين D ممکن است به افزايش شکنندگي استخوان‌ها در بزرگسالي منجر شود. زنان در دوران يائسگي در معرض خطر پوکي استخوان قرار مي‌گيرند و کمبود ويتامين D بروز آن‌را تسريع مي‌کند. به اين دليل مصرف روزانه مکمل کلسيم همراه با ويتامين D توصيه شده است.
خطر کمبود ويتامين D در ميان کودکان شيرخوار به‌خصوص نوزادان نارس و کم وزن و بزرگسالان به‌خصوص افرادي که کمتر در معرض نور مستقيم آفتاب هستند بيشتر است. همچنين، خطر بروز کمبود در افرادي که دچار بيماري‌هاي کبد وکليه و غده تيروئيد هستند، افراد مبتلا به بيماري صرع و کساني که از رژيم غذايي گياهخواري پيروي مي‌کنند، بيشتر است.
کميته غذا و تغذيه شوراي تحقيقات ملي ايالات متحده آمريکا دريافت روزانه 5 ميکروگرم يا 200 واحد بين‌المللي براي بزرگسالان و 10 ميکروگرم يا واحد بين‌المللي 400 براي کودکان و زنان باردار وشيرده توصيه مي‌کند. علاوه بر آن، قرار گرفتن کودک به مدت 10 دقيقه در روز به‌طوري که دست‌ها وپاها و صورت کودک در معرض نور مستقيم آفتاب ( نه از پشت شيشه ) قرار گيرد نيز براي تامين ويتامين D مورد نياز بدن کودک توصيه شده است.
منبع: www.salamat.com